ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΕ ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΤΑΙΝΙΕΣ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΠΟΧΩΝ

Ο ΝΟΝΟΣ, Ο ΚΥΡΙΟΣ ΚΟΡΛΕΟΝΕ ΕΠΕΣΤΡΕΨΕ ΜΕ ΜΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΠΟΥ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΡΝΗΘΕΙ…

Ο ΝΟΝΟΣ, Γκανγκστερική-δράμα, διάρκεια: 175’

Σκηνοθέτης: Francis Ford Coppola
Πρωταγωνιστές: Marlon Brando, Al Pacino, Robert Duvall, James Caan, Diane Keaton, Richard S. Castellano, Sterling Hayden

O Francis Ford Coppola μεταφέρει στη μεγάλη οθόνη το δημοφιλές μυθιστόρημα του Mario Puzo και κυριολεκτικά καταφέρνει να μαγέψει. Εμπλουτίζοντάς το με στοιχεία της δικιάς του, ιταλικής καταγωγής, προσφέρει μια ταινία που έμελλε να μείνει στη ιστορία, μια ταινία που δεν μπορεί κανείς να πει ότι είναι κάτι λιγότερο από ένα αριστούργημα της 7ης τέχνης. Μια ταινία που αποτέλεσε το πρώτο μέρος της πιο θρυλικής ίσως μέχρι σήμερα, τριλογίας του σύγχρονου κινηματογράφου. Μια ταινία που ταξίδεψε και ταξιδεύει μέχρι και σήμερα μέσα στον χρόνο. Το σενάριο της ταινίας είναι δια χειρός Coppola, για την συγγραφή του οποίου όμως ζήτησε την συμβολή και του ίδιου του συγγραφέα, Mario Puzo. Ο Coppola δεν ήθελε  να δημιουργήσει ένα σενάριο βασισμένο στο βιβλίο αλλά, να μεταφέρει το βιβλίο, αφηγούμενος την ιστορία του στον κινηματογράφο.

Περίληψη: 1945. Στo κτήμα τoυ στη Νέα Υόρκη, έvας ηλικιωμένος επικεφαλής της Μαφίας, o Βίτo Κoρλεόvε, γιoρτάζει τoυς γάμoυς της κόρης τoυ, Κόvι, με τov vεαρό Κάρλo Ρίτσι. Στo χαρμόσυvo γεγovός παρευρίσκovται και oι γιoι τoυ Κoρλεόvε, Μάικλ, Σόvι και Φρέvτo, καθώς και o voμικός τoυ σύμβoυλoς, Τoμ Χάγκεv. Ο Μάικλ έχει μόλις επιστρέψει από τov πόλεμo σαv ήρωας και o πατέρας τoυ ελπίζει πως θα τov δει vα διαπρέπει μακριά από τηv παραvoμία. Ο Σόvι, μεγαλύτερoς από τov Μάικλ και πoλύ πιo βίαιoς από εκείvov, είvαι δεξί χέρι τoυ πατέρα τoυ και πρόκειται vα γίvει o επόμεvoς «Νovός» όταv o Ντov Βίτo πεθάvει. Μετά τη γαμήλια δεξίωση, oι Κoρλεόvε έχoυv μια συvάvτηση με τoυς Τατάλια, μια εξίσου ισχυρή, αλλά αντίπαλη oικoγέvεια της Μαφίας. Οι Τατάλια πιέζoυv τov Ντov Βίτo vα τoυς υπoστηρίξει στηv πώληση vαρκωτικώv αλλά εκείvoς αρvείται vα εμπλακεί σε κάτι τέτoιo.

Λίγo αργότερα, εξαιτίας της άρvησής τoυ, o Ντov Βίτo πέφτει θύμα επίθεσης δυo oπλoφόρωv αλλά κατoρθώvει vα επιζήσει. Οταv o Μάικλ μαθαίvει ότι η απόπειρα δoλoφovίας ήταv έργo τoυ Σoλότσo, εvός αvθρώπoυ τωv Τατάλια, καθώς και τoυ ΜακΚλάσκι, εvός διεφθαρμέvoυ αστυvoμικoύ πoυ θέλει vα επωφεληθεί από τo εμπόριo vαρκωτικώv, λέει στov υπασπιστή τoυ πατέρα τoυ, Κλεμέvτσα, ότι είvαι πρόθυμoς vα τoυς σκoτώσει και τoυς δύo εv ψυχρώ και κάπου εκεί αρχίζουν όλα… Η ιστορία μίας οικογένειας, μίας ιταλοαμερικανικής φαμίλιας, η οποία δεσπόζει ανάμεσα στους ηγέτες του οργανωμένου εγκλήματος που καταδυναστεύουν την μεταπολεμική Αμερική, οι σκοτεινές προθέσεις των μελών της, η ευθύνη του καθενός απέναντι στα υπόλοιπα πιο αδύναμα μέλη της, η απόλυτη ανάγκη για την εξασφάλιση του σεβασμού, η κληρονομιά ενός θρυλικού πατέρα-αφέντη, ο ακήρυκτος πόλεμος μεταξύ αυτών που διαχειρίζονταν το βρώμικο χρήμα…

Η άποψή μας: Η αφηγηματική ραχοκοκαλιά της ταινίας είναι παλιά και δοκιμασμένη. Η πορεία μίας οικογένειας μέσα στο χρόνο, η κληρονομιά που δέχεται κάθε γενιά από την προηγούμενη, ο αγώνας για να κρατηθεί αυτή η οικογένεια ενωμένη μέσα από τις αντιξοότητες.  Η ταινία θα μπορούσε εύκολα να αντιμετωπιστεί τόσο ως ένα οικογενειακό δράμα όσο και ως μία καθαρόαιμη γκανγκστερική ταινία. Ο Coppola τα καταφέρνει περίφημα και στα δυο. Έχουμε μία ταινία όπου η διάθεση ανάλυσης των αιτιών των οικογενειακών συγκρούσεων συλλειτουργεί με μία σπουδή πάνω στη ψυχοσύνθεση της ειδικής κατηγορίας των εγκληματιών που είναι η μαφιόζοι. Η επιτυχία του Coppola είναι ότι ο κόσμος των γκάνγκστερ δεν μας παραδίδεται μέσα από την αντικειμενική ματιά ενός παρατηρητή. Η ιστορία εκτυλίσσεται μέσα στον κόσμο της Μαφίας και εκφέρεται με τους δικούς της όρους, τους κανόνες της και την ηθική της.

Πλησιάζουμε την ταινία αβέβαιοι για τις προσδοκίες μας και παγιδευόμαστε σ’ ένα κόσμο βίας και περίεργων ηθικών κανόνων όπου οι ίδιοι οι φορείς της εξέλιξης μας ξεναγούν στον σκοτεινό τους κόσμο και μας μυούν σε συμπεριφορές που υπακούουν σε κώδικες ξένους προς εμάς. Το αποτέλεσμα? Γινόμαστε ανίκανοι να τους μισήσουμε καθώς η οπτική μας γωνία σχεδόν ταυτίζεται με την δική τους. Δεν είναι τυχαίο ότι οι όλοι οι χαρακτήρες αν και ουσιαστικά κακοί, μας είναι συμπαθείς, μας οδηγούν σε μία προσπάθεια να ερμηνεύσουμε τις αντιδράσεις τους.  Η ταινία είναι μία ιστορία κυρίων , κυρίων του οργανωμένου εγκλήματος που ξεκαθαρίζουν τις διαφορές τους μεταξύ τους, που έχουν λόγο τιμής, που σέβονται ο ένας τη δύναμη και την προσωπικότητα του άλλου. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον ανδρώνεται ο Michael Corleone, ο γιος του Vito που μετά την απόπειρα κατά του πατέρα του και την ατυχή προσπάθεια του θερμοκέφαλου αδελφού του Sonny να ηγηθεί της οικογένειας παίρνει την απόφαση να ακολουθήσει τον δρόμο που είχε αποκηρύξει. Βαθιά αμφιλεγόμενος χαρακτήρας, σκεπτόμενος, ουσιαστικά ικανός, αγνός στην αρχή της πορείας του, εγκεφαλικός και αποφασιστικός δεν υπάρχει αμφιβολία ότι συμβολίζει την ίδια την Αμερική. Μέσα από την σταδιακή ‘μεταμόρφωση» του αγνού και ίσως ιδεαλιστή Michael αντιλαμβανόμαστε την εξέλιξη ενός έφηβου έθνους που τελικά ενηλικιώθηκε σα να προοριζόταν να καταλάβει τη θέση του «νονού» σύσσωμου του πλανήτη.

O Coppola καταθέτει μία κινηματογραφική γραφή που χαρακτηρίζεται από λεπτομέρεια και αρκετή φροντίδα. Οι κύριες σκηνές του έργου είναι τόσο δουλεμένες που παρουσιάζονται τέλειες ως προς το σύνολό τους, την διάρκεια τους και κυρίως την αποτελεσματικότητά τους.

Το καστ του Godfather όπως όλοι γνωρίζουμε είναι θρυλικό. Ο Brando ενσαρκώνει το αρχετυπικό πρότυπο του πατέρα-αφέντη της φαμίλιας με ένα εντελώς προσωπικό τρόπο και μακριά από κάθε ισχύον στερεότυπο. Η αντιφατικότητα του χαρακτήρα, αποδίδεται μέσα από την αντίθεση της εγκληματικής του φύσης και της ωριμότητας και της σοφίας ενός ανθρώπου που δείχνει ότι έχει εντρυφήσει στην ανθρώπινη ψυχή και ακόμη, αν είναι δυνατόν, έχει φιλοσοφήσει την βαθύτερη ουσία ενός εγκλήματος. Είναι πάντα ένα βήμα εμπρός τους. Η υποκριτική του αντίδραση είναι αποτέλεσμα μίας ερμηνείας από μέρους του των προθέσεων που οι υπόλοιποι ηθοποιοί δεν είχαν καν προλάβει να εκφράσουν και μία πλατφόρμα πάνω στην οποία όλοι πάτησαν προκείμενου να απογειώσουν τους ρόλους τους. Κανείς δεν μπορεί να ξεφύγει από την επιρροή Brando, όπως άλλωστε κανείς δεν ξεφεύγει από την εξουσία του Corleone. Όχι εξ αιτίας του φόβου, μα για λόγους σεβασμού και ασφάλειας.

Ο Al Pacino σ’ αυτήν την ταινία (σε όλη την τριλογία) ερμηνεύει έναν από τους πιο καθοριστικούς ρόλους της ζωής του. Και τους πιο ολοκληρωμένους. Αρχικά πιθανώς να το κάνει ερήμην του. Δεν ήταν σε θέση να κατανοήσει αυτό που διέκρινε ο Coppola στο πρόσωπό του. Στη συνέχεια όμως μπολιάζει το ρόλο με στοιχεία αυτού που θα αποτελέσει αργότερα την απαράμιλλη υποκριτική του φιγούρα. Μέχρι τα μισά του έργου βλέπουμε έναν εκπληκτικό ηθοποιό, που χειρίζεται λυτρωτικά τις μεταπτώσεις του χαρακτήρα, που επικοινωνεί τα διλήμματα του, που αφήνει να διαφανεί ότι παρά τις αντιδράσεις του είναι γνήσιος γιος του πατέρα του, που αποδεικνύεται αποφασιστικός και που είναι σκληρός όταν απαιτείται.  Η ερμηνεία του στηρίζεται κατά πολύ πάνω στη συνειδητοποίηση ότι η επιβίωση του και της οικογένειάς του έγκειται στην ικανότητά του να πραγματοποιήσει επιτυχώς την μετάβαση από τη μία φάση της ζωής του στην επόμενη.

Για κάθε υπέροχη ερμηνεία καθενός ξεχωριστά από το αξιοζήλευτο καστ του «Νονού», για κάθε αριστουργηματικό φωτισμό του Γκόρντον Γουίλις, κάθε νοσταλγικά λυρική νότα του Νίνο Ρότα, κάθε μικρή ή μεγάλη γραμμή του δεξιοτεχνικά γραμμένου σεναρίου του Μάριο Πούτσο, θα υπάρχει πάντα το άγγιγμα ενός σκηνοθέτη που ορίζει αυτήν την ταινία σαν να ήξερε πως αν υπήρχε μια ιστορία που έπρεπε να ειπωθεί σε αυτόν τον κόσμο με αυτόν τον τρόπο και με όλο το ρίσκο που αυτό απαιτούσε στην εποχή της ήταν αυτή η κυκλική πτώση και άνοδος των Κορλεόνε στην κορυφή του οργανωμένου εγκλήματος.

Στην πιο εμβληματική στιγμή για τον ίδιο, το αμερικάνικο σινεμά και την ιστορία του κινηματογράφου, ο Φράνσις Φορντ Κόπολα σκηνοθετεί γνωρίζοντας ότι αφηγείται κάτι εμβληματικό αλλά χωρίς την αλαζονεία που σου γεννάει αυτή η γνώση. Μοναδικά του όπλα, το απέραντο ταλέντο του και η αγάπη του για ένα σινεμά που τεσσερισήμη δεκαετίες μετά μοιάζει με ό,τι πιο επίκαιρο θα μπορούσε να πει κανείς για ένα κόσμο παραδομένο στην υποκρισία, τη διαπλοκή, το φόβο απέναντι στην αλήθεια, την αλαζονεία της εξουσίας, την τυφλή πίστη στο όνειρο που από κάτω του κρύβει πάντα ένα εφιάλτη.

Ο Νονός κέρδισε περισσότερα από 20 βραβεία μεταξύ αυτών 3 Όσκαρ (ήταν υποψήφιο για άλλα 8), 5 Χρυσές Σφαίρες και 1 Βραβείο Γκράμι.

• Όσκαρ καλύτερης ταινίας
• Όσκαρ πρώτου αντρικού ρόλου (Μάρλον Μπράντο)
• Όσκαρ σεναρίου
• Χρυσή Σφαίρα σκηνοθεσίας
• Χρυσή Σφαίρα δραματικής ταινίας
• Χρυσή Σφαίρα πρωταγωνιστή σε δραματική ταινία (Μάρλον Μπράντο)
• Χρυσή Σφαίρα μουσικής – Νίνο Ρότα
• Χρυσή Σφαίρα σεναρίου
• Βραβείο Γκράμι μουσικής (Νίνο Ρότα)

EXTRAS

Ας δούμε κάποια στοιχεία που ίσως να σας έχουν ξεφύγει:

1. Κατά την διάρκεια των πρώτων λεπτών της ταινίας, ο Βίτο φαίνεται να κρατάει μια γάτα. Παραδόξως, η συγκεκριμένη γάτα ήταν αδέσποτη και δεν συμπεριλαμβανόταν στο σενάριο. Ο Κόπολα την βρήκε έξω από το στούντιο στον δρόμο για το γύρισμα και αποφάσισε να την βάλει στην ταινία. Έτσι, μπήκε μέσα και την τοποθέτησε στα χέρια του Μάρλον Μπράντο. Ο Μπράντο ήταν μεγάλος λάτρης των ζώων και των παιδιών, πράγμα που φαίνεται στην ταινία, όμως, η συγκεκριμένη γάτα παραλίγο να χαλάσει όλη την σκηνή καθώς το δυνατό της γουργούρισμα ακουγόταν περισσότερο από τον ίδιο τον ηθοποιό!
2. Ο Μάρλον Μπράντο ήθελε να κάνει τον Δον Κορλεόνε να μοιάζει με μπουλντόγκ, έτσι γέμισε τα μάγουλα του με βαμβάκι για την οντισιόν. Κατά την διάρκεια του γυρίσματος, φορούσε ένα ειδικό μασελάκι φτιαγμένο από οδοντίατρο. Το συγκεκριμένο μασελάκι βρίσκεται στο Αμερικανικό Μουσείο Κινηματογράφου στο Κουίνς της Νέας Υόρκης.
3. Γενικότερα, ο Μπράντο σπαταλούσε 5 ώρες την ημέρα στο μέικ απ του για την ταινία μέχρι να τοποθετήσει όλα όσα χρειαζόντουσαν για να μοιάζει το σαγόνι του όπως το βλέπουμε στην ταινία.
4. Ο ηθοποιός Τζον Μάρλει, ο άνδρας που είδε το κεφάλι αλόγου στο κρεβάτι του κατά την διάρκεια της ταινίας, μάλλον δεν είχε περάσει και τόσο καλά στα γυρίσματα. Κατά την διάρκεια των πολυάριθμων προβών που είχαν γίνει, ξυπνούσε και έβρισκε ένα ψεύτικο κεφάλι αλόγου στο κρεβάτι μαζί του. Όταν, όμως, ήρθε η ώρα του γυρίσματος, χωρίς εκείνος να το ξέρει, τοποθετήθηκε ένα αληθινό κεφάλι αλόγου στο κρεβάτι. Τα ουρλιαχτά του ήταν αληθινά. Πολλές φιλοζωικές οργανώσεις διαμαρτυρήθηκαν για το περιστατικό αλλά χωρίς ιδιαίτερο αποτέλεσμα.
5.  Ο Μάικλ Κορλεόνε ήταν ο πιο δύσκολος ρόλος του κάστινγκ. Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα είδε τον Αλ Πατσίνο σε ένα έργο στο Μπρόντγουεϊ και αμέσως κατάλαβε ότι είχε βρει τον Μάικλ Κορλεόνε. Εκείνη την εποχή ωστόσο ο Αλ Πατσίνο ήταν άγνωστος, ενώ δεν τα πήγε και τόσο καλά στο δοκιμαστικό για το ρόλο. Το στούντιο επέμεινε να πάρει το ρόλο ένα μεγάλο όνομα, όπως ο Γουόρεν Μπίτι ή ο Τζακ Νίκολσον. Με την ημερομηνία έναρξης των γυρισμάτων να πλησιάζει, το στούντιο υπέκυψε στις επιθυμίες του Κόπολα.
6. Ακόμη και αν ο Νονός είναι μια από τις καλύτερες ταινίες που έχουν γυριστεί ποτέ, τα πράγματα δεν κύλησαν ρόδινα. Η ταινία για τη μαφία της Νέας Υόρκης προκάλεσε την οργή της ιταλο-αμερικανικής ένωσης καθώς και πολλών πολιτικών προσωπικοτήτων. Η ομάδα δέχτηκε πιέσεις, απειλές για τρομοκρατικό χτύπημα και άλλες απόπειρες.
7. Ο Μάρλον Μπράντο ήταν η τελευταία επιλογή του στούντιο παραγωγής για το ρόλο του Δον Βίτο Κορλεόνε. Αρχικά οι παραγωγοί δεν ήθελαν καν να ακούσουν το όνομα του Μάρλον Μπράντο για τον ρόλο του Δον Κορλεόνε, λόγω της φήμης που είχε ως δύσκολος ηθοποιός. Μεταξύ των άλλων επιλογών που εξετάστηκαν ήταν ο Λόρενς Ολίβιε, ο Τζορτζ Σκοτ, ο Άντονι Κουίν και ο Έρνεστ Μποργκνάιν. Ωστόσο η επιμονή του Κόπολα αλλά και του συγγραφέα του βιβλίου, Μάριο Πούζο, έφεραν τον Μάρλον Μπράντο στο στούντιο όπου και προσελήφθη υπό την προϋπόθεση ότι θα δούλευε με ποσοστό επί των κερδών και ότι θα συμφωνούσε σε μια δοκιμή, την πρώτη του από το 1953.
8. Ο Λένι Μοντάνα, ο άνδρας που έπαιξε τον δολοφόνο Λούκα Μπράσι, ήταν επαγγελματίες παλαιστής πριν γίνει ηθοποιός. Μάλιστα, ήταν τόσο αγχωμένος την ημέρα που θα γύριζε την σκηνή που συγχαίρει τον Μάρλον Μπράντο που δεν μπορούσε να πει ούτε μια φορά σωστά τα λόγια του. Ο Κόπολα, επειδή δεν είχε χρόνο να ξαναγυρίσει την σκηνή, έβαλε μια νέα σκηνή στην ταινία όπου δείχνει τον Λούκα Μπράσι να προβάρει τα λόγια του προτού δει τον Νονό, έτσι ώστε να φαίνεται απλά αγχωμένος που μιλά στο αφεντικό.

.